درد چیست و چگونه درمان می شود؟
درد یک احساس ناخوشایند و یک تجربه عاطفی نا مطلوب است که با آسیب دیدگی بافت های بدن ارتباط دارد. هدف از بروز درد این است که بدن بتواند از خود واکنش نشان دهد و از بروز آسیب دیدگی بیشتر جلوگیری نماید. درد زمانی احساس می شود که یک سیگنال از طریق رشته های عصبی در نقاط مختلف بدن به مغز ارسال شود تا مغز آن را پردازش نماید.
معمولا هر فرد درد را به صورت متفاوت احساس می کند. روش هایی که برای توصیف و حتی احساس درد وجود دارد در این افراد یکسان نیست. این مسئله باعث شده است که تعریف درد و درمان آن دشوار باشد. درد می تواند یک احساس موقت و گذرا یا بلند مدت و دائمی باشد و ممکن است فقط در یک نقطه بماند و در همان جا احساس شود یا آنکه در سراسر بدن بچرخد.
حقایقی که درباره درد نمی دانید
در بخش زیر به چند نکته کلیدی درباره درد اشاره می کنیم که قابل اهمیت هستند. درد به علت آسیب دیدگی بافت های بدن به وجود می آید. درد بخشی از مکانیسم دفاعی بدن است و به ما هشدار می دهد که اقدامات لازم را برای جلوگیری از آسیب دیدگی بیشتر بافت های بدن انجام دهیم. افراد مختلف درد را به شیوه های مختلف احساس و توصیف می کنند و این امر باعث شده است که تشخیص آن دشوار باشد. مصرف برخی از داروها و سایر روش های درمانی می تواند با توجه به علت درد به تسکین آن کمک نماید.
علت بروز درد چیست؟
درد زمانی احساس می شود که برخی از اعصاب خاص بدن آسیب دیدگی بافت را تشخیص داده اند و از طریق طناب نخاعی سیگنال هایی را در خصوص آسیب ایجاد شده به مغز ارسال می کنند تا مغز به تفسیر این سیگنال ها بپردازد. از این رشته های عصبی تحت عنوان گیرنده های درد یاد می شود. پس از آن که مغز سیگنال های دریافتی را پردازش کرد برای نشان دادن عکس العمل مناسب در خصوص درد تصمیم گیری می کند. به عنوان مثال هنگامی که شما به یک سطح داغ دست می زنید پیام عصبی حاصل از گرمای حس شده از طریق ستون فقرات به مغز ارسال می شود که این امر باعث انقباض فوری ماهیچه ها خواهد شد. انقباض ماهیچه های بدن باعث می شود که شما فوراً دست خود را از این جسم داغ دور نمایید. این فرآیند آنقدر سریع رخ می دهد که حتی پیام عصبی به مغز نمی رسد با این حال پیام درد به سمت مغز حرکت می کند و در نهایت باعث بروز یک احساس ناخوشایند و درد خواهد شد.
نحوه پردازش این سیگنال ها توسط مغز افراد و میزان ارتباطات موثر بین کانال های گیرنده های درد و مغز به افراد نحوه احساس درد را تلقی نخواهد کرد. ممکن است در این شرایط مغز بتواند به تولید برخی از مواد شیمیایی از قبیل دوپامین بپردازد تا با احساس نا مطلوب حاصل از درد مقابل کند.
درد چگونه توصیف می شود؟
نمونه و روش های بسیار تخصصی برای توصیف درد وجود دارد این روش ها به شرح زیر می باشند:
دردهای نوروپاتیک: این نوع درد پس از بروز آسیب دیدگی در اعصاب پیرامونی احساس می شود. اعصاب پیرامونی به اعصابی گفته می شود که مغز و طناب نخاعی را به سایر نقاط بدن متصل می کنند. این نوع درد می تواند به صورت درد الکتریکی شوک مانند، حساسیت، بی حسی، سوزن سوزن شدن و بی قراری خود را نشان دهد.
درد فانتوم: این نوع درد پس از قطع شدن یک عضو به وجود می آید و منظور از درد فانتوم احساس درد و ناراحتی در عضو قطع شده است. به طور کلی می توان گفت که این نوع درد خیالی است و حدود ۷۰ درصد از بیمارانی که دچار قطع عضو شده اند را درگیر می نماید.
درد مرکزی: این نوع در اغلب به علت بروز انفارکتوس، آبسه، تومور، تحلیل رفتگی یا خونریزی در مغز و طناب نخاعی به وجود می آید. درد مرکزی یک نوع درد پیش رونده است و می تواند شامل یک درد خفیف تا بسیار شدید باشد. بیمارانی که دچار این نوع درد می شوند وضعیت خود را به صورت احساس سوزش، درد و احساس فشار وارد شدن به موضع دردناک توصیه می کنند. نحوه توصیف وضعیت درد می تواند به پزشک برای تشخیص تخصصی کمک کند.
چگونه درد تشخیص داده می شود؟
تشخیص درد به توصیف آن توسط فرد بستگی دارد زیرا معمولاً افرادی که درد دارند آن را از دیدگاه خود توصیه می کنند به همین دلیل آنچه که آنها توصیه می نمایند در تشخیص مشکل ایجاد شده نقش به سزایی را ایفا می کند. هیچ مقیاس هدفمند و منفردی برای شناسایی نوع درد وجود ندارد به همین دلیل پزشک به بررسی سابقه درد در بیمار می پردازد. در این حالت بیمار می تواند به توصیف ماهیت دردی که احساس می کند از قبیل احساس سوزن سوزن شدن یا سوزش بپردازد، محل بروز درد و کیفیت درد و انتشار آن به سایر نقاط بدن را شرح دهد، عواملی که در تشدید یا تسکین درد نقش دارند را توصیف کند. و زمان بروز درد را در طول روز توصیف نماید، تاثیر آن را بر روی انجام فعالیت های روزمره و خلق و خوی خود بیان کند و درد را به همان صورت که احساس می کند توصیف نماید. سیستم های متعددی برای شناسایی و درجه بندی درد وجود دارد اما مهمترین فاکتوری که در تشخیص دقیق درد نقش دارد ارتباط بین پزشک و بیمار برای توصیف و تشخیص درد است.
سایر علائم و نشانه های درد شامل چه مواردی است؟
در مواردی که فرد نتواند به خوبی به توصیف درد خود بپردازد پزشک از علائم بارزی که وجود درد را نشان می دهد استفاده خواهد کرد. این علائم عبارتند از بی قراری، گریه کردن، داد زدن در هنگام لمس موضع دردناک، تغییر حالت بدن و صورت به نشانه احساس درد توسط بیمار، مقاومت به درمان، از دست دادن اشتها، کاهش سطح ارتباطات اجتماعی، احساس سرگردانی. پس از آن که پزشک توانست علت بروز درد را تشخیص دهد به درمان آن می پردازد. به عنوان مثال در صورتی که دردی که بیمار احساس می کند به شکستگی یک عضو ارتباط داشته باشد یا گچ گرفتن آن عضو و یا انجام عمل جراحی پیشنهاد خواهد شد. مصرف قرص مسکن می تواند به کنترل درد کمک کند.
چگونه می توان به درمان و کنترل درد پرداخت؟
معمولاً دردهای مختلف به شیوه های متفاوتی درمان می شوند و ممکن است یک روش بتواند به درمان یک نوع درد به پردازد اما تاثیری در درمان درد سایر نقاط بدن نداشته باشد. برای درمان دردهای مزمن پزشک مصرف داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب را تجویز می کند. این داروها یک نوع مسکن هستند که می توانند به کاهش درد کمک کنند تا فرد بتواند مجدداً توانایی جسمانی خود را به دست بیاورد. مصرف این داروها برای تسکین دردهای خفیف از قبیل سردرد، گرفتگی خفیف عضلات و درد کمر مفید است. این نوع قرص ها می توانند به رفع التهاب و درد حاصل از تورم کمک کند البته بهتر است بدانید که این داروها با عوارض جانبی از قبیل خونریزی در دستگاه گوارش همراه هستند.
در برخی موارد که بیمار دچار دردهای بسیار شدیدی شده است مانند درد حاصل از شکستگی استخوان، سرطان، سوختگی و عمل جراحی به او داروی مخدر داده می شود. این داروها به شدت اعتیاد آور هستند و با گذر زمان خاصیت اثرگذاری آنها کاهش پیدا می کند. در موارد ضروری پزشک با دقت و حساسیت بسیار زیاد به تجویز این داروها می پردازد و به تدریج دوز آنها را کاهش می دهد. در مواردی که درد به علت بروز عفونت در یک عضو به وجود آمده باشد پزشک با تجویز داروی آنتی بیوتیک به رفع مشکل بیمار می پردازد.
مترجم:لیلا عبدالملکی
