چرا دچار درد پاشنه می شویم؟
درد پاشنه یکی از مشکلاتی است که افراد را به مطب پزشک می کشاند. این اختلال به دلایل مختلف به وجود می آید و می تواند شامل مواردی از قبیل مشکلات استخوان پاشنه، شکستگی، تاندونیت آشیل یا خار پاشنه باشد. درد پاشنه پا می تواند به یک درد ناراحت کننده و تیر کشنده تبدیل شود و در روند فعالیت های فرد اختلال ایجاد نماید.
پاشنه پا دارای استخوان پاشنه و بافت های نرم مجاور است که به حفظ تعادل و حرکات پا در جهات مختلف کمک می کند. از آنجایی که آناتومی پا ساختار پیچیده ای دارد هنگامی که شما به علت درد پاشنه به پزشک مراجعه می کنید وضعیت بافت های نرم، اعصاب، استخوان و پوست این ناحیه را ارزیابی خواهد کرد تا علت بروز درد پاشنه پا مشخص شود.
علل درد پاشنه پا چیست؟
عوامل متعددی باعث بروز درد پاشنه پا می شود و تشخیص علت درد پاشنه پا به فرایند درمان کمک خواهد کرد. دلایل شایع درد پاشنه پا به شرح زیر می باشند:
- خار پاشنه باعث بروز درد بسیار زیادی می شود. منظور از خار پاشنه التهاب و برافروختگی بافت های سخت این ناحیه است که قوس پا را به وجود آورده اند. این بافت ها، پاشنه پا را به قاعده انگشتان وصل می کنند. درد شدید و تیر کشنده حاصل از خار پاشنه در قسمت تحتانی پاشنه احساس می شود و پس از استراحت کردن و انجام فعالیت هایی که فشار زیادی به پاشنه پا وارد می شود احساس خواهد شد. در صورتی که چسبندگی نیام کف پایی تا مدت طولانی تداوم داشته باشد زائده استخوانی در محل اتصال فاسیا به استخوان پاشنه به وجود خواهد آمد. در برخی موارد نادر ممکن است نیام کف پایی دچار پارگی شود که درد حاصل از پارگی آن بسیار شدید و تیر کشنده و ناگهانی است و منجر به بروز تورم و کبودی خواهد شد.
- تاندونیت آشیل یکی دیگر از دلایل درد پاشنه است. منظور از تاندونیت آشیل التهاب تاندون آشیل است. تاندون آشیل یک تاندون بزرگ و طناب مانند است که به قسمت پشت استخوان پاشنه متصل می شود. درد تیر کشنده حاصل از تاندونیت آشیل در قسمت تاندون و کمی بالاتر از استخوان پاشنه احساس می شود. در این اختلال بیمار با تورم خفیف در اطراف تاندون و سفتی و خشکی صبحگاهی پاشنه و ساق پا مواجه می شود. تاندونیت آشیل در اکثر مواقع به علت انجام فعالیت هایی از قبیل دویدن بیش از حد یا گرم کردن عضلات ساق پا به وجود می آید. تشکیل زائده استخوانی حاصل از پوشیدن کفش نامناسب یا آرتریت این ناحیه باعث بروز تاندونیت آشیل خواهد شد. در برخی موارد نادر تاندون آشیل دچار پارگی می شود که این اختلال به علت انجام دادن فعالیت جسمانی سنگین به وجود می آید. گاهی اوقات افرادی که دچار پارگی تاندون آشیل شده اند ادعا می کنند علاوه بر درد شدید پاشنه صدای تق تق پاشنه خود را نیز می شنوند.
- شکستگی فشاری پا و پاشنه در ورزشکاران و دونده ها که مسافت بسیار طولانی را طی می کنند بسیار شایع است. فشاری که به طور مکرر به استخوان پاشنه وارد می شود در نهایت باعث شکستگی آن خواهد شد. این اختلال باعث بروز درد بسیار زیادی می شود که با فعالیت جسمانی تداخل دارد و با استراحت کردن بهبود پیدا می کند. علاوه بر احساس درد، این ناحیه متورم می شود و فرد را برای انجام فعالیت های خود دچار مشکل خواهد کرد.
- عفونت استخوان پاشنه یک اختلال نادر است که می تواند باعث بروز درد شود. درد حاصل از عفونت بر خلاف سایر علل درد پاشنه به صورت دائمی احساس می شود و با تب همراه است.
- گاهی اوقات در استخوان پاشنه تومور به وجود می آید که باعث بروز درد در این ناحیه خواهد شد و معمولا به صورت درد تیر کشنده عمیق و خسته کننده توصیف می شود که در هنگام استراحت و خواب بدتر می شود.
- التهاب عصب در قسمت ساق پا باعث بروز درد در این ناحیه و پاشنه خواهد شد.
- گاهی اوقات کمبود ویتامین، دیابت و سوء مصرف الکل باعث بروز درد پاشنه پا می شود.
- مشکلات پوستی از قبیل عفونت مچ پا، عفونت قارچی پا، زخم پای دیابتی و زگیل پا می تواند باعث ایجاد درد در پاشنه شود. به همین دلیل ارزیابی وضعیت پوست این ناحیه اهمیت بسیار زیادی دارد.
- بیماری های التهابی از قبیل اسکلرودرما، آرتریت روماتوئید یا آرتریت واکنشی نیز می تواند باعث بروز درد پاشنه شود. معمولا این بیماری ها با علائمی از قبیل تب، راش پوستی و درد مفصل و التهاب همراه هستند و از تست های آزمایشگاهی برای تشخیص آنها استفاده می شود.
چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورتی که شما دچار درد پاشنه شده اید و علت آن را نمی دانید حتما به پزشک مراجعه کنید تا علت بروز مشکل ایجاد شده مشخص شود. در صورتی که با علائمی از قبیل ناتوانی در راه رفتن، درد پاشنه در هنگام استراحت و خواب، درد مداوم پاشنه پا، تورم، تغییر رنگ قسمت پشت پا، علائم و نشانه های عفونت یا هر علامت غیر عادی دیگری مواجه شده اید مراجعه به پزشک ضروری است.
درد پاشنه پا چگونه تشخیص داده می شود؟
در اکثر موارد درد پاشنه پا با ارزیابی وضعیت جسمانی بیمار و بررسی سابقه پزشکی و تشخیص داده می شود اما در برخی موارد خاص پزشک درخواست انجام عکس برداری یا آزمایش خون را نیز خواهد داد. هنگامی که بیمار به علت درد پاشنه پا به پزشک مراجعه می کند سوالاتی از قبیل: محل دقیق درد کجاست؟ درد را چگونه احساس می کنید؟ آیا درد پاشنه به صورت درد تیر کشنده احساس می شود؟ آیا درد پاشنه در هنگام انجام فعالیت جسمانی شروع می شود یا در هنگام استراحت؟ آیا درد پاشنه در هنگام خواب بدتر می شود؟ آیا به غیر از درد پاشنه با علائم دیگری از قبیل تب، تورم و بی حسی مواجه شده اید؟ آیا اخیرا دچار آسیب دیدگی شده اید؟ پرسیده خواهد شد.
در مرحله بعد پزشک به بررسی پاشنه پا می پردازد و نقاط مختلف آن از قبیل پاشنه، مچ پا، ساق و قسمت تحتانی پا را معاینه می کند تا بتواند وجود حساسیت تورم، کبودی، راش پوستی یا بد شکلی این ناحیه را تشخیص دهد. گاهی اوقات پزشک درخواست انجام عکسبرداری توسط اشعه ایکس را می دهد تا بتواند وجود شکستگی پاشنه، زائده استخوانی یا تومور استخوانی را تشخیص دهد. به ندرت از سایر روش های عکس برداری از قبیل اسکن ام آر آی استفاده خواهد شد. از این نوع اسکن برای تشخیص عفونت و آسیب دیدگی بافت نرم استفاده می شود.
درد پاشنه پا چگونه درمان خواهد شد؟
درمان درد پاشنه پا به علت بروز درد بستگی دارد. پس از آن که پزشک توانست علت بروز درد در این ناحیه را تشخیص دهد در خصوص نحوه درمان آن نیز تصمیم گیری خواهد کرد. برخی از روشهای متداول برای درمان درد پاشنه پا به شرح زیر می باشند.
- در مواردی که بیمار دچار درد شدید پاشنه پا شده است باید از انجام دادن فعالیت جسمانی سنگین به مدت طولانی خودداری کند و در منزل استراحت نماید. در اکثر موارد استراحت کردن می تواند به تسکین درد شدید پاشنه پا کمک کند.
- استفاده از کمپرس سرد می تواند به کاهش درد کمک کند برای این کار بیمار باید به مدت ۲۰ دقیقه کمپرس یخ را روی موضع مورد نظر قرار دهد و حتما آن را درون یک حوله بپیچد تا از سوختگی پوست جلوگیری گردد.
فیزیوتراپی و انجام برخی حرکات کششی خاص می تواند به شل شدن بافت های اطراف استخوان پاشنه پا کمک کند. انجام دادن برخی از تمرینات ورزشی ساده پس از بیدار شدن از خواب می تواند در بهبود درد این قسمت موثر باشد. در صورتی که بیمار دچار تاندونیت آشیل شده باشد متخصص فیزیوتراپی از تمرینات ورزشی خاص که بر روی این تاندون تمرکز دارند استفاده خواهد کرد.
گاهی اوقات پوشیدن کفش نامناسب باعث بروز درد پاشنه می شود. در این موارد پزشک از بیمار می خواهد که از کفش طبی یا کفی مخصوص استفاده کند تا از میزان درد پاشنه او کاسته شود.
- مصرف داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب می تواند به درمان درد پاشنه ناشی از تاندونیت آشیل، خار پاشنه و مواردی از این قبیل کمک نماید.
- در مواردی که فرد دچار شکستگی استخوان پاشنه شده است مصرف داروهای مسکن مخدر به مدت کوتاه تجویز خواهد شد.
- گاهی اوقات پزشک برای کاهش التهاب و تزریق استروئید می پردازد و آن را به درون پاشنه پا تزریق می کند.
- در مواردی که فرد دچار پارگی شدید تاندون آشیل شده باشد انجام عمل جراحی ضرورت خواهد یافت اما به طور کلی انجام عمل جراحی در مواردی پیشنهاد می شود که درمان های غیر دارویی نتواند به بهبود درد بیمار کمک کند و پزشک راه دیگری نداشته باشد.
مترجم: لیلا عبدالملکی
