چرا دچار کمردرد می شویم؟
ستون فقرات ناحیه لومبر یا قسمت پایین کمر یکی از اعضای بدن است که ساختار مهندسی حساب شده ای دارد و از تعداد زیادی استخوان مفصل از سبک رباط و عضله ساخته شده است که با یکدیگر همکاری دارند و از بدن محافظت می کنند. ساختار پیچیده ناحیه لومبر باعث شده است که همواره به راحتی در معرض انواع آسیب دیدگی قرار بگیرد و افراد با درد بسیار زیادی مواجه شوند. در این مقاله قصد داریم به توضیح علل درد قسمت پایین کمر بپردازیم.
ستون فقرات ناحیه لومبر
قسمت پایین کمر از وزن بالا تنه محافظت می کند و امکان انجام حرکات روزمره از قبیل خم شدن و چرخش را فراهم می نماید. عضلات این ناحیه به چرخش ران در هنگام راه رفتن کمک می کند و از ستون فقرات محافظت می نمایند. اعصابی که در این ناحیه وجود دارد به ایجاد حس و قدرت در عضلات ناحیه لگن پا و ساق کمک می کنند. در اکثر موارد درد کمر به علت آسیب دیدگی عضلات و رباط ها، مفاصل و دیسک ها به وجود می آید.
بدن با ایجاد التهاب به آسیب ایجاد شده واکنش نشان می دهد. اگرچه معمولا التهاب ایجاد شده خفیف است می تواند باعث بروز درد بسیار شدیدی شود. اعصاب این ناحیه با تعداد زیادی از دیسک ها، عضلات، رباط ها و سایر ساختارهای ستون فقرات همپوشانی دارند و تشخیص دقیق آن که علت ایجاد کننده درد کدام یک از این اعضا است برای مغز دشوار می باشد. به عنوان مثال تحلیل رفتگی یا پارگی دیسک ناحیه لومبر می تواند حسی شبیه کشیدگی عضلات را به همراه التهاب و اسپاسم دردناک عضلات به وجود بیاورد. رباط ها و عضلات به صورت بهبود پیدا می کنند این در حالی است که ممکن است پارگی دیسک به سرعت ترمیم نشود.
علل درد قسمت پایین کمر
در اکثر موارد مشکلات مکانیکی و آسیب دیدگی بافت نرم در بروز درد قسمت پایین کمر نقش دارد. این آسیب دیدگی می تواند شامل اختلالات ایجاد شده در دیسک بین مهره ها، فشردگی ریشه اعصاب و حرکت نادرست مفاصل ستون فقرات باشد. در این بخش به علل شایع درد قسمت پایین کمر اشاره می کنیم:
- پارگی یا کشیدگی عضله و رباط شایع ترین علت درد قسمت پایین کمر محسوب می شود. درد ناحیه لومبر می تواند به علت گرفتگی و کشیدگی ناگهانی این ناحیه به وجود بیاید یا آن که به تدریج و به علت انجام حرکات تکراری ایجاد شود.
- کشیدگی این قسمت زمانی به وجود می آید که یک عضله بیش از حد دچار کشیدگی شود یا آنکه پاره شود.
- معمولاً برداشتن اجسام سنگین یا چرخیدن به صورت ناگهانی باعث بروز درد در این ناحیه می شود. حرکات ناگهانی فشار بسیار زیادی را به قسمت پایین کمر وارد می کند که فرد را با درد بسیار زیادی مواجه خواهد کرد.
- برخی از تمرینات ورزشی از قبیل فوتبال که با تماس جسمانی بسیار زیادی همراه هستند باعث می شود قسمت پایین کمر دچار آسیب دیدگی شود. اگرچه گرفتگی قسمت پایین کمر یک مشکل حاد محسوب نمی شود معمولاً باعث بروز درد بسیار زیادی خواهد شد.
- در برخی موارد ماده ژله مانند درون دیسک از لایه خارجی بیرون می آید و باعث التهاب ریشه اعصاب آن قسمت خواهد شد. دیسکی که دچار بیرون زدگی شده است حاوی مقدار زیادی پروتئین است و در صورتی که به ریشه عصب برسد آن را ملتهب می کند و فشار زیادی را به آن وارد می نماید و باعث بروز درد در ناحیه کمر خواهد شد.
- در هنگام تولد دیسک بین مهره ای سرشار از مقدار زیادی آب است و از سلامت کامل برخوردار است. با بالا رفتن سن و رسیدن به دوران پیری دیسک های بدن به تدریج شروع به خشک شدن می کنند و نمی توانند مانند گذشته فشاری که به آنها وارد می شود را تحمل کنند و فشار ایجاد شده را به دیواره دیسک منتقل می کنند که این امر باعث پارگی دیسک و ایجاد درد و ضعف و بروز فتق دیسک خواهد شد.
- دو مفصل فاست پشت هر دیسک قرار دارد که فاصله بین استخوان های این قسمت توسط غضروف پوشانده شده است و یک رباط از آنها محافظت می نماید. ممکن است این مفاصل بدون دلیل مشخصی و یا به علت مشکلات دیسک باعث بروز درد و ناراحتی در افراد مختلف شوند.
- مفصل ساکروایلیاک باعث متصل شدن ساکروم در قسمت انتهای ستون فقرات به دو طرف لگن می شود. این مفصل دامنه حرکات کمی دارد اما بسیار قدرتمند است و به جذب ضربه و اصطکاک بین بالا تنه و پایین تنه می پردازد. در صورتی که این مفصل دچار التهاب شود یا آن که حرکات آن بسیار زیاد یا محدود باشد باعث بروز درد در بیمار خواهد شد.
- تنگی کانال نخاعی اختلالی است که به علت تنگ شدن کانال نخاعی در محل قرارگیری ریشه اعصاب به وجود می آید. تنگی کانال نخاعی می تواند در قسمت مرکزی، قسمت فورامن یا هر دو طرف به وجود بیاید و ممکن است در یک قسمت یا چند بخش از قسمت پایین کمر ایجاد شود.
- اختلال اسپوندیلولیستزیس زمانی به وجود می آید که یک مهره روی مهره مجاور بلغزد. این اختلال انواع مختلفی دارد اما شایع ترین آن باعث اختلال مکانیکی مفاصل فاست می شود. درد حاصل از این اختلال می تواند باعث ناتوانی حرکتی یا فشردگی اعصاب پا شود.
- استئوآرتریت نیز یکی از اختلالاتی است که باعث تحلیل رفتن دیسک و مفاصل فاست می شود. این بیماری می تواند باعث بروز درد، التهاب و ناپایداری حرکتی و تنگی کانال نخاعی در نقاط مختلف شود. استئوآرتریت ستون فقرات با بالا رفتن سن و رسیدن به دوران پیری ارتباط دارد و به آرامی پیشرفت می کند. از این اختلال تحت عنوان اسپوندیلوز یا بیماری تحلیل برنده مفاصل نیز یاد می شود.
- بد شکلی ستون فقرات ممکن است در هر قسمتی از آن به وجود بیاید. در صورتی که این بد شکلی در قسمت ستون فقرات صدری به وجود بیاید منجر به بروز کیفوز و اسکولیوز خواهد شد. ممکن است بد شکلی در قسمت پایین کمر ایجاد شود و باعث بروز شکستگی دیسک، مفاصل فاست، مفاصل ساکروایلیاک یا تنگی کانال نخاعی شود.
- شکستگی شدید یا دررفتگی ستون فقرات می تواند باعث بروز درد کمر شود. در صورتی که شما پس از تصادفات خودرویی یا تصادف با موتور و یا به علت زمین خوردن دچار کمر درد شده اید باید فوراً به پزشک مراجعه کنید تا به طور کامل ارزیابی شوید.
همیشه احتمال بروز شکستگی در مهره های ستون فقرات وجود دارد که این امر باعث بروز درد شدید و ناگهانی خواهد شد. - شکستگی مهره به علت ضعیف بودن استخوان ناشی از پوک بودن آن در میان افراد مسن بسیار شایع است.
- گاهی اوقات عفونت ستون فقرات می تواند باعث بروز درد در این ناحیه شود. البته عفونت این قسمت بسیار نادر است اما در صورتی که درمان نشود باعث بروز درد بسیار زیادی خواهد شد و زندگی فرد را تهدید می کند. عفونت ستون فقرات می تواند به علت انجام عمل جراحی، تزریق دارو یا پخش شدن عفونت از طریق جریان خون به وجود بیاید. افرادی که دچار اختلال عملکرد سیستم ایمنی هستند بیشتر از دیگران در معرض خطر عفونت ستون فقرات قرار دارند.
- در اکثر مواقع تومورهای ستون فقرات در سایر نقاط بدن به وجود می آید و به این ناحیه متاستاز می دهد. شایع ترین تومورهایی که به ستون فقرات متاستاز می دهند سرطان سینه، پروستات، تیروئید، ریه یا کلیه هستند. در صورتی که هرگونه علامت جدیدی در کمر افراد مبتلا به سرطان ایجاد شده باشد باید فورا ارزیابی گردد.
- گاهی اوقات ممکن است درد کمر به بیماری های خود ایمنی از قبیل بیماری کرون، لوپوس، آرتریت روماتوئید، فیبرومیالژی یا آنکیلوزان اسپوندیلوت ارتباط داشته باشد و بیمار را با درد بسیار زیادی مواجه نماید.
مترجم: لیلا عبدالملکی
