کمر درد و درمان آن
تقریباً می توان گفت که همه افراد در طول زندگی خود کمر درد را تجربه می کنند و برای مدتی در انجام فعالیت های روزمره آنها اختلال ایجاد می شود. آنچه که اهمیت بسیار زیادی دارد تشخیص علت اصلی کمر درد است تا پزشک بتواند یک روش درمانی مناسب را پیشنهاد کند. برای این کار بیمار باید اطلاعات کاملی را در خصوص علائم و نشانه هایی که دارد و سابقه پزشکی خود ارائه دهد تا پزشک بتواند علت اصلی بروز درد را شناسایی کند. در بخش زیر به بررسی تشخیص علت کمر درد می پردازیم.
بررسی سابقه پزشکی بیمار
پزشک قبل از انجام معاینه جسمانی از بیمار در خصوص سابقه پزشکی و علائم و نشانه هایی که دارد سوال می پرسد. این سوالات عبارتند از: آیا کمر درد در ساعات خاصی از روز یا پس از انجام دادن یک فعالیت جسمانی بهتر یا بهتر می شود؟ آیا درد به پاها نیز انتشار یافته است؟ آیا به غیر از درد علائم دیگری از قبیل بی حسی و ضعف اندام ها نیز دارید؟ درد خود را چگونه توصیف می کنید؟ سپس از او در خصوص فعالیت جسمانی یا نداشتن تحرک سوال می پرسد. سوال بعدی پزشک به عادات خواب بیمار مربوط می شود و از او درباره مدت زمان خوابیدن، نحوه خوابیدن و کیفیت لوازم خواب او سوال می پرسد.
بررسی هرگونه آسیب دیدگی احتمالی در گذشته یا در چند ماه اخیر اهمیت بسیار زیادی دارد زیرا ممکن است کمر درد به علت ضربه یا زمین خوردن ایجاد شده باشد. پاسخی که بیمار به این سوالات می دهد اطلاعات دقیقی را در خصوص علل بروز درد کمر در اختیار پزشک قرار خواهد داد. بهتر است بدانید که بررسی سابقه پزشکی بیمار یک ابزار سودمند برای بررسی وضعیت بیمار محسوب می شود.
بررسی وضعیت جسمانی بیمار
هدف از انجام معاینه جسمانی بیمار محدود کردن علل بروز کمر درد است. در مرحله اول انجام معاینه جسمانی پزشک از دست خود برای بررسی قسمت پایین کمر به لحاظ وجود اسپاسم عضلات یا گرفتگی، ناهنجاری های مفصل و وجود حساسیت استفاده می کند. معاینه جسمانی معمولاً شامل بررسی عملکرد حرکتی ران، زانو و چرخش و کشش انگشت بزرگ پا و حرکات زانو است. پزشک از چکش مخصوص پزشکی برای ضربه زدن به زانو و بررسی عملکرد آن استفاده می کند. همچنین از بیمار می خواهد که در جهات مختلف به چرخد یا کمر خود را خم کند تا بتواند وضعیتی که باعث بدتر شدن درد بیمار می شود را مشخص کند.
در مرحله بعد پزشک از بیمار می خواهد که به پشت دراز بکشد و سعی کند یکی از پاهای خود را به صورت صاف به سمت بالا هدایت کند. در صورتی که این حرکت باعث بروز درد در قسمت پایین کمر شد پزشک به وجود فتق دیسک مشکوک می شود. معمولاً پزشک می تواند بر اساس اطلاعات به دست آمده از سابقه پزشکی بیمار و ارزیابی وضعیت جسمانی او علت بروز کمر درد را مشخص کند.
تشخیص کمر درد به کمک عکس برداری
گاهی اوقات پزشک برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص علت بروز درد درخواست انجام عکس برداری از کمر بیمار را خواهد داد. معمولا از عکس برداری توسط اشعه ایکس برای بررسی استخوان های ستون فقرات استفاده می شود تا وجود هرگونه ناهنجاری از قبیل آرتریت، شکستگی، تومور یا زائده استخوانی مشخص شود. سی تی اسکن نیز روشی است که تصاویری متقاطع از ستون فقرات ارائه می دهد. در این روش اشعه ایکس به ستون فقرات ارسال می شود و از یک کامپیوتر برای تفسیر اطلاعات به دست آمده و تصاویر سه بعدی استفاده خواهد شد. این تصاویر دقیق نمای مشخصی از ستون فقرات را در اختیار پزشک قرار می دهند.
گاهی اوقات از میلوگرام نیز استفاده می شود و پزشک ماده حاجب را در اطراف ریشه اعصاب تزریق می کند تا بتواند تصاویری با وضوح بالا از ساختارهای ستون فقرات به دست بیاورد. اسکن ام آر آی نیز یکی دیگر از روش های ارزیابی از ستون فقرات است که از یک میدان مغناطیسی قوی و اشعه ایکس برای تشخیص وجود ناهنجاری در بافت های نرم از قبیل عضلات، رباط ها و دیسک بین مهره ای استفاده می کند. می توان از اسکن ام آر آی برای تشخیص محل دقیق زائده های ایجاد شده در مفاصل ستون فقرات و هرگونه ناهنجاری استفاده کرد.
روش های درمان کمر درد
روش هایی که برای درمان کمر درد پیشنهاد می شود معمولاً به علت ایجاد کننده درد بستگی دارد و برخی از درمان های اولیه می توانند به بهبود علائم بیمار کمک کنند. در بخش زیر به این روش های پیشنهادی اشاره می کنیم.
استراحت در منزل
در مواردی که بیمار دچار درد خفیف تا شدید ناشی از گرفتگی و کشیدگی عضلات شده باشد پزشک به او پیشنهاد می کند که تا چند روز در منزل استراحت کند و از انجام دادن فعالیت جسمانی سنگین خودداری نماید تا بهبود پیدا کند. گاهی اوقات کمر درد به علت نشستن به مدت طولانی ناشی از فعالیت شغلی به وجود می آید که در این حالت پزشک از بیمار می خواهد هر ۲۰ دقیقه یک بار بلند شود و کمی در اطراف قدم بزند یا به کشش بدن خود بپردازد. درصورتی که ایستادن باعث بدتر شدن درد بیمار شده باشد پزشک از او می خواهد که زمان ایستادن برای انجام امور روزمره خود را کوتاه کند تا از میزان اسپاسم عضلات کاسته شود.
استفاده از کمپرس سرد و گرم
استفاده از کمپرس سرد و گرم می تواند به شل شدن عضلات و بهبود جریان خون کمک کند. افزایش سطح گردش خون باعث می شود که اکسیژن و مواد مغذی بیشتری به بافت ها و عضلات بدن ارسال شود و آنها بتوانند به ترمیم خود بپردازند. در صورتی که کمر درد به علت بروز التهاب ایجاد شده باشد استفاده از کمپرس سرد می تواند به کاهش تورم کمک کند. استفاده از کمپرس سرد و گرم به صورت متناوب بسیار سودمند خواهد بود زیرا کمپرس سرد باعث می شود ریسک التهاب و تورم عضلات کاهش پیدا کند.
استفاده از قرص مسکن
استفاده از قرص مسکن از قبیل ایبوپروفن، آسپرین، ناپروکسن و استامینوفن می تواند به تسکین کمر درد کمک کند. این داروها در زمره داروهای ضد التهاب قرار دارند که باعث تسکین کمر درد ناشی از تورم اعصاب و عضلات می شوند. استامینوفن باعث اختلال در ارسال سیگنال های درد به مغز می شود و به این ترتیب بیمار درد کمتری را احساس خواهد کرد. اما بیمار باید از مصرف هرگونه داروی بدون نظر پزشک خودداری کنند زیرا هر دارویی با عوارض جانبی و خطرات خود همراه است و ممکن است بیمار را با مشکلات دیگری مواجه کند.
مصرف داروهای شل کننده عضلات باعث افزایش میزان انعطاف پذیری و حرکت عضلات و تسکین درد ناشی از اسپاسم آنها خواهد شد. این داروها هیچ تاثیری در کنترل درد ندارند و فقط باعث رفع گرفتگی عضلات خواهند شد. مصرف داروهای مسکن مخدر باعث ضعیف شدن ارسال سیگنال های درد از اندام های بدن به مغز می شود. معمولاً از این داروها برای درمان درد شدید ناشی از جراحی و به مدت کوتاه استفاده می شود زیرا با عوارض جانبی زیادی همراه هستند و ممکن است باعث اعتیاد فرد شوند.
استفاده از بریس مخصوص کمر
استفاده از بریس مخصوص کمر در برخی از بیماران می تواند به کاهش درد کمک کند. تحقیقات نشان داده است که استفاده از بریس در کنار فیزیوتراپی و ورزش درمانی می تواند سرعت تسکین درد و ترمیم بدن را افزایش دهد. استفاده از بریس پس از جراحی نیز سودمند خواهد بود.
تزریق استروئید
تزریق استروئید به درون فضای اپیدورال که اطراف طناب نخاعی را احاطه کرده است باعث تسکین درد خواهد شد. پزشک در این روش از فلوئوروسکوپی برای هدایت سوزن استفاده می کند. هدف از انجام این تزریق تسکین درد و کاهش التهاب در ریشه اعصاب است تا بیمار درد کمتری را احساس کند.
مترجم: لیلا عبدالملکی
